1. Cơ sở pháp lý điều chỉnh các ngành nghề bị cấm đầu tư kinh doanh:
- Điều 6 Luật Đầu tư năm 2020.
- Điều 16 Nghị định 122/2021/NĐ-CP của Chính Phủ ban hành ngày 28 tháng 12 năm 2021 Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư.
2. Các ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh:
Theo quy định của Luật Đầu tư hiện hành, sau đây là các ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh:
Cấm đầu tư kinh doanh các chất ma túy:
Ma túy là các chất kích thích hoặc gây nghiện, có thể có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, khi sử dụng sẽ tác động lên hệ thần kinh, tạo cảm giác hưng phấn, ảo giác và dẫn đến tình trạng lệ thuộc. Việc lạm dụng ma túy không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người mà còn ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội
Những chất ma túy bị cấm đầu tư kinh doanh được quy định tại Phụ lục I Luật Đầu tư, gồm 45 loại, trong đó có những chất ma túy điển hình sau: Acetorphine, Acetyl-alpha- methylfenany, Alphacetylmethadol, Alpha-methylfentanyl, Beta-hydroxyfentanyl, Brolamphetamine, Cần sa và các chế phẩm từ cần sa, Heroine,Methcathinone….
Cấm đầu tư kinh doanh các loại hóa chất, khoáng vật:
Hóa chất là vật chất có thành phần và tính chất hóa học ổn định, trong khi khoáng vật là các hợp chất hình thành tự nhiên qua quá trình địa chất. Việc sử dụng hóa chất và khoáng vật không đúng cách hoặc lạm dụng có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe con người và môi trường.
Theo Phụ Lục II Luật Đầu tư năm 2014, các loại hợp chất và khoáng vật bị cấm đầu tư kinh doanh bao gồm 8 loại hóa chất độc như Các hợp chất O-Alky, phosphonofluoridate, Các chất khí gây bỏng chứa Lưu huỳnh, hơi cay Nitơ, Saxitoxin, Ricin; 4 loại tiền chất gồm các hợp chất Alkyl (Me, Et, n-Pr or i-Pr) phosphonyldifluoride, các hợp chất O-Alkyl, Chlorosarin, hlorosoma và Khoáng vật Amiang màu thuộc nhóm Amphibol.
Kinh doanh mẫu vật các loài thực vật, động vật hoang dã có nguồn gốc khai thác từ tự nhiên quy định tại Phụ lục I của Công ước về buôn bán quốc tế các loài thực vật, động vật hoang dã nguy cấp; mẫu vật các loài thực vật rừng, động vật rừng, thủy sản nguy cấp, quý, hiếm Nhóm I có nguồn gốc khai thác từ tự nhiên quy định tại Phụ lục III của Luật Đầu tư 2020:
Mẫu vật các loại thực vật, động vật hoang dã bị cấm đầu tư kinh doanh được quy định tại Phụ lục I Công ước quốc tế các loại thực vật, động vật hoang dã nguy cấp được chia thành ngành động vật có dây sống bao gồm lớp động vật có vú, lớp chim, lớp bò sát, lớp lưỡng cư, lớp cá sụn, lớp cá, lớp cá phối và ngành da gai, ngành chân khớp, ngành thân mềm, ngành ruột khoanh.
Mẫu vật các loại động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm thuộc Nhóm I có nguồn gốc từ tự nhiên bị cấm đầu tư kinh doanh được quy định tại Phụ lục III Luật Đầu tư năm 2020. Trong đó, thực vật gồm ngành mộc lan, ngành thông. Động vật gồm lớp vú, bò sát, lớp chim..
Cấm đầu tư kinh doanh mại dâm:
Theo quy định Bộ luật Hình sự Việt Nam, mại dâm là một nghề bị pháp luật nghiêm cấm, trừng trị và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự bao gồm các hành vi khác nhau như chứa mại dâm, mội giới mại dâm. Hành vi mại dâm có tác động tiêu cực đến nếp sống văn minh, làm biến dạng nhân cách con người, gây ảnh hưởng trật tự công cộng và thậm chí còn ảnh hưởng đến tính mạng sức khỏe của con người. Do đó, đây là ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.
Mua, bán người, mô, xác, bộ phận cơ thể người, bào thai người:
Theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam, hành vi mua bán người hoặc bộ phận cơ thể người bị xếp vào các hành vi bị nghiêm cấm, bị coi là tội phạm và xét xử hình sự với mức phạt tù từ 2 năm đến 7 năm tùy mức độ và hành vi phạm tội.
Cấm đầu tư kinh doanh liên quan đến sinh sản vô tính trên cơ thể con người:
Dưới góc độ sinh học, sinh sản vô tính là quá trình tạo ra thế hệ con từ một cá thể mẹ duy nhất mà không có sự kết hợp di truyền từ cá thể khác. Thế hệ con được hình thành theo cách này sẽ có bộ gen giống hệt với cơ thể mẹ. Tuy nhiên, áp dụng kỹ thuật sinh sản vô tính trên con người tiềm ẩn nhiều rủi ro lớn về mặt khoa học và đạo đức. Nếu phương pháp này bị lạm dụng và thực hiện tràn lan mà không có sự kiểm soát chặt chẽ, nó có thể gây ra những xáo trộn trong cấu trúc xã hội, làm suy giảm các giá trị đạo đức truyền thống. Vì vậy, sinh sản vô tính trên cơ thể người nằm trong danh mục các ngành nghề bị cấm đầu tư kinh doanh theo quy định pháp luật Việt Nam.
Kinh doanh pháo nổ:
Kinh doanh pháo nổ bị cấm tại Việt Nam do tiềm ẩn nguy cơ cao gây cháy nổ, thương tích, mất an ninh trật tự và ô nhiễm môi trường. Việc lạm dụng pháo nổ có thể đe dọa tính mạng con người, gây rối loạn xã hội và bị lợi dụng cho các hành vi phạm pháp
Kinh doanh dịch vụ đòi nợ:
Kinh doanh dịch vụ đòi nợ bị cấm tại Việt Nam vì tiềm ẩn nhiều rủi ro, dễ bị lợi dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Trong quá trình đòi nợ, một số tổ chức, cá nhân có thể sử dụng các biện pháp đe dọa, cưỡng ép, bạo lực hoặc khủng bố tinh thần con nợ và gia đình họ, gây mất an ninh trật tự, ảnh hưởng đến an toàn xã hội và quyền con người. Ngoài ra, dịch vụ này còn tạo điều kiện cho các đối tượng xấu lợi dụng để đòi nợ thuê một cách trái pháp luật, dẫn đến các hệ lụy tiêu cực như phát sinh tội phạm, làm xấu đi môi trường kinh doanh và đời sống cộng đồng. Vì vậy, để bảo đảm trật tự, an ninh xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân, Việt Nam đã đưa hoạt động này vào danh mục ngành nghề cấm kinh doanh
3. Mức xử phạt vi phạm về điều kiện đầu tư kinh doanh tại Việt Nam:
Theo Điều 16 Nghị định 122/2021/NĐ-CP Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư quy định như sau:
- Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với hành vi góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế không đáp ứng các điều kiện theo quy định.
- Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
- Nhà đầu tư chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ dự án đầu tư không đáp ứng các điều kiện theo quy định;
- Nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế quy định tại điểm a, điểm b và điểm c khoản 1 Điều 23 Luật Đầu tư năm 2020 nhận chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án đầu tư không đáp ứng điều kiện theo quy định.
- Phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng đối với hành vi thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh theo quy định của pháp luật.
- Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc chấm dứt hoạt động đầu tư kinh doanh và nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do đầu tư kinh doanh ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 3 Điều này.
Lưu ý: Mức phạt tiền trên là mức phạt áp dụng đối với tổ chức (trừ mức phạt quy định tại điểm c khoản 2 Điều 28; điểm a và điểm b khoản 2 Điều 38; Điều 62 và Điều 63 Nghị định 122/2021/NĐ-CP là mức phạt áp dụng đối với cá nhân). Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với cá nhân bằng 1/2 (một phần hai) mức phạt tiền đối với tổ chức.
